#1 Knetter & Vonk over durf en rebellie in de jeugdzorg. Met Jan Pieter Meijer

Hij vertelt hoe zijn werk zich vertaald naar zijn gezinsleven. Zo benoemt hij dat het soms lastig is om te stoppen met analyseren en juist naar zijn kinderen te kijken vanuit hun emotie. Maar ook andersom gaat dit op. Zijn gezinsleven verandert zijn blik op de jeugdzorg. Zo is er door zijn rol als vader een stukje meer menselijkheid in zijn werk gekomen zegt hij. Daarnaast vertelt hij over zijn eigen jeugd. Hoe hij in Brazilië in een Nederlands gezin is geboren en hoe dit invloed heeft op hem en zijn werk. Zo zegt hij hoe dit hem helpt met het accepteren van andere culturen. Het heeft zijn blik geopend.

Verder vertelt hij over zijn loopbaan. Zo zegt Jan Pieter dat hij helemaal nog niet klaar was om zo’n belangrijke positie binnen gezinnen te krijgen toen hij begon met werken als jeugdbeschermer. Hij was zich niet bewust van de ingrijpende beslissingen die hij mocht en moest nemen. Toch is dit goed gekomen. Hij werkt immers nog steeds met heel veel energie in de jeugdzorg. Dit wijdt hij aan zijn vermogen om contact te maken.

Nu 13 à 14 jaar later, vindt hij het mooiste aan de jeugdzorg dat hij een verschil kan maken. “Als mens zijnde een ander mens het gevoel geven dat ze het waard zijn om in te investeren.” Door zijn werk in crisissituaties is hij niet lang bij een gezin betrokken. Toch kan er ook dan wel degelijk een verschil gemaakt worden. Daarnaast is het een heel reflectief vak. Op die manier blijf je jezelf ontwikkelen zegt Jan Pieter.

Professionele nabijheid in plaats van professionele afstand

Jan Pieter zet zich in voor verandering in de jeugdzorg. Hij vindt dat zorg vaak te afstandelijk is. Plannen worden op kantoor bedacht zonder dat er echt met de gezinnen is gesproken. Deze manier van werken is iets systemisch en heeft wellicht wel iets te maken met alle eilandjes waarop we zijn gaan werken. Hierdoor wordt er veel gesproken over professionele afstand. Jan Pieter heeft het liever over professionele nabijheid. “Hoe kun je mens zijn? Hoe kun je echt één-op-één contact gaan maken?” Alles vanuit de verbinding.

Deze professionele afstand is volgens Jan Pieter mede ontstaan door de grote verandering in de jeugdzorg van 2015. Alle nieuwe rollen die toen zijn ontstaan zorgden ervoor dat het allemaal niet meer te overzien was. Dit leidde tot de eilandvorming die nu nog steeds terug te vinden is in de jeugdzorg. Dit is de samenwerking niet ten goede gekomen.

“Er is in de samenwerking onderling nog heel veel te verbeteren. Waarom zou ik het van Den Haag verwachten?”

Hij denkt dat er een verandering moet plaatsvinden zodat hij en zijn collega’s kunnen doen wat nodig is. Die verandering begint bij hemzelf, bij zijn collega op het eilandje naast hem en een derde collega op nog een ander eilandje. Om dit goed te doen moet er niet alleen maar van bovenaf een hoger bedrag per eilandje komen. Jan Pieter is van mening dat de eilandjes moeten gaan samenwerken en aan gaan geven wat zij nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. En volgens hem kan dat dan nog wel eens goedkoper uitpakken ook.

Dat het niet goed loopt in de jeugdzorg komt ook door de communicatie van hulpverleners met ouders en kinderen zegt Jan Pieter. En dan vooral de angst die daaraan vooraf gaat. Er heerst een angst om dingen bespreekbaar te maken. Veel wordt vooraf al bedacht zonder dat er over gesproken wordt. Dit komt door hoe het systeem nu ingericht is. Geldstromen en financieringen zorgen ervoor dat mensen zich vastklampen aan het systeem. Professionals moeten worden aangemoedigd om lef te tonen.

“Ik mis het vuur.”

Jan Pieter heeft het over de beroepscode. “Daar staan hele mooie dingen in. Maar we zijn vooral bang voor het tuchtrecht.” Het valt allemaal onder hetzelfde gebouw van onze professionaliteit. Maar toch zit hier weer een angst. Het gevoel dat je goed moet handelen, dat je goed moet registeren en goed moet doen wat je werkgever zegt. Jan Pieter vindt dat deze opvatting anders moet. Je bent als eerste een autonoom professional.

Hiermee bedoelt hij dat de eerste verandering bij de jeugdzorgprofessionals zelf moet plaatsvinden. Daarnaast moet er ook een cultuurverandering in het leiderschap plaatsvinden. Het leiderschap moet niet meer domweg meegaan met het systeem maar ook echt op gaan staan voor het diepere. Ze moeten professionals de ruimte geven om te groeien in de goede dingen. Niet alleen maar denken aan ‘we moeten ons verantwoorden richting de gemeente’.

“Ik wil mijn collega’s aanmoedigen om meer te gaan durven. Om echt achter je professionele gevoel aan te gaan. Ga durven.”

Wil je meer van Jan Pieter zijn rebellie voor de jeugdzorg horen? De hele podcast is hier te beluisteren: