Leerkracht Evelien geeft tips over ‘anders leren’

Leerkracht Evelien Pinxterhuis sloot zich als één van de eerste leerkrachten aan bij Swung. Ze zet zich in voor verandering en is nooit uitgeleerd. Pas rondde zij de opleiding ‘Ik leer anders’ af, over een leermethode die is ontwikkeld door Agnes Oostveen. Evelien vertelt ons alles over deze opleiding en over hoe deze kennis bijdraagt aan het onderwijs van nu.

De mens leert op verschillende manieren, zoals auditief digitaal (via horen en denken), kinesthetisch (gericht op gevoel) en visueel (via beelden). Het huidige onderwijsaanbod is grotendeels gericht op het auditief digitaal leren, wat gedeeltelijk visueel wordt ondersteund. Echter: een deel van de mensen leert vooral visueel. Omdat dat om een klein deel gaat, zeggen we dat deze groep ‘anders’ leert. Vaak zijn dat kinderen met een diagnose als ADHD, ASS (autismespectrumstoornis), dyslexie, hoogbegaafdheid en/of hooggevoeligheid. Ben je leerkracht of kindercoach, dan heb je nu vast één of meer kinderen in gedachten. Precies op die kinderen haakt de methode ‘Ik leer anders’ aan. Anders dan het grootste deel van het huidige onderwijsaanbod, richt deze methode zich hoofdzakelijk op visueel leren.

Visualiseren is het kernwoord van de methode. De leerstof moet voor beelddenkers naar beelden worden vertaald. Een goed voorbeeld is het alfabet. Een mogelijke manier om het alfabet aan te leren is door middel van een liedje of het laten opdreunen. Het kan ook anders! In dit geval leer je het aan als een combinatie van pictogrammetjes. ‘ABCD’ is een pictogrammetje, ‘EFG’ is er één, ‘H-I-J’ (spreek uit als losse letters) of ‘HIJ’ (spreek uit als het woordje), ‘N-O-P’ of ‘NOP’, hier kun je er ook betekenis aan geven, bijvoorbeeld een nop onder je schoen, en ga zo maar door. Zo leert een kind niet diezelfde manier van opzeggen, maar wordt het als een serie woordbeelden in het hoofd opgeslagen. Voor deze kinderen is dat hun manier van denken. We hebben het immers over beelddenkers.

Agnes Oostveen zag bij haar eigen kind dat het niet mee kon komen met de reguliere lesstof, ondanks een zeer hoog IQ. Ze vroeg zich af wat ze kon doen om te zorgen dat haar kind de lesstof wel kon onthouden. Het automatiseren bleek niet alleen voor haar eigen kind, waarbij sprake is van hoogbegaafdheid, dyslexie en ADHD, een probleem te zijn. Veel meer kinderen ondervinden dit probleem. Ze kunnen en begrijpen heel veel, maar het komt er simpelweg niet uit.

Een kind dat anders leert, laat dat zien door middel van andere hersenactiviteit dan de meeste kinderen. De methode ‘Ik leer anders’ houdt rekening met de hersenontwikkeling en de manier waarop de hersenen werken.

Evelien zegt er het volgende over: Ik heb met kinderen gewerkt die niet meer naar school wilden. Deze kinderen kropen letterlijk onder het bed om niet naar school te hoeven. De drempel was te hoog geworden. Dat is geen kwestie van ‘willen’, maar een letterlijk gebeuren in je hersenen. Er is dan een bepaalde actie nodig om het kind te helpen uit deze situatie te komen. Ik hielp hen door als het ware een school na te bootsen op hun eigen locatie. De routine in het klein, om een tussenstap te creëren. De leerlingen zijn na dat proces weer in het onderwijs terechtgekomen. Ook dat heb ik geleerd tijdens deze opleiding.

Hoe dit zit kunnen we het beste uitleggen aan de hand van de balletjesmetafoor. We vergelijken de hersenen met een auto. Normaal gesproken staan je hersenen stationair. Dat is onze basisstand. Ga je slapen, dan gaan je hersenen in de relaxstand. Je actuele kennis is dan laag. Op het moment dat er méér van je gevraagd wordt, versnellen je hersenen even. Het verschil is dat als deze kinderen te lang in de relaxstand blijven, het moeilijk wordt om er weer uit te komen. Vergelijk het met een balletje dat in een golfje ligt. Onderneem je een activiteit, dan gaat het balletje rollen. Onderneem je niets, dan vormt zich een kuiltje onder het balletje. Hoe langer het balletje ligt, hoe dieper het kuiltje wordt en hoe moeilijker het balletje weer verder rolt.

Evelien wijst een onderwerp aan in haar werkboek. Dit gaat om de spelling van het woord ‘hond’. Dat leer je als pictogram. Als je geen kennis hebt van spelling kan je dat op talloze manieren schrijven. Op het plaatje dat Evelien aanwijst zien we dat ‘hont’ in zijn geheel staat doorgestreept als fout. Voor een kind kan het zo onduidelijk zijn wat er precies fout is. Daarom is het belangrijk om het woord goed te herschrijven, zodat het kind de goede spelling als pictogram ziet en kan onthouden als een soort plaatje, een woordbeeld. We hebben immers afgesproken dat we ‘hond’ op deze manier schrijven. Net zo als dat we bijvoorbeeld logo’s van bedrijven in een oogopslag herkennen, is de gedachte dat je op deze manier ook woorden kan onthouden.